Trendrede 2025 | Voor de toekomstbouwers van Nederland
Verlangen naar ontdooiing
Download hier de Trendrede 2025
Intro
Trendrede 2025
Wat is de actuele temperatuur van onze samenleving in 2025? En, welke positieve signalen zien we naar een hoopvolle toekomst?
Op maandag 2 december werd in een overvol Pakhuis de Zwijger te Amsterdam de 13e Trendrede uitgesproken. Met veel enthousiasme en interactie met de zaal hebben wij het thema:
Verlangen naar Ontdooiing gedeeld en de rede afgesloten met het jaar-woord 2025:
Verbindingskracht
Deze rede is het jaarlijks trend-cadeau, ter inspiratie van het publieke debat in Nederland.
Samenvatting
Verlangen naar ontdooiing
01
de bevroren samenleving
Nederland lijkt in een koude afwachtende stand te zijn gekomen. Vanuit de politiek zijn er nog geen antwoorden op grote vraagstukken. We blijven protesteren en zelf werken aan praktische oplossingen. We verlangen naar visie en duidelijkheid, maar met veel meningen is dat lastig. We kijken verlekkerd naar ChatGPT die ons tekst, beeld en muziek geeft. Zelf iets uitproberen dat misschien niet goed genoeg is, voelt ongemakkelijk.
Het is inmiddels volledig bij ons ingeprent dat we ons succes aan onszelf te danken hebben. Dat doet iets met onze manier van denken. We willen ook zo zijn als al die succesvolle mensen op sociale media, en daarom rennen we maar door in het hamsterrad. Het algehele beeld is dat het niet beter wordt voor de komende generatie.
2024 was een politiek kanteljaar, waarbij een conservatieve golf is doorgebroken. Steeds grotere groepen hebben het gevoel dat onderwerpen zoals klimaatverandering en diversiteit ze van bovenaf worden opgedrongen, terwijl de problemen zich opstapelen bij belangrijke thema’s zoals onderwijs en zorg. Het is frustrerend hoeveel geld het kost om met deze samenleving mee te doen. Onder de oppervlakte is veel woede en ontevredenheid. Door de verharding voelt een deel van de nieuwe Nederlanders zich minder thuis in dit land.
Woede is een uitlaatklep voor frustraties en trekt aandacht. Woedende podcasters trekken miljoenen volgelingen. Woede voelt lekker, maar ons korte lontje leidt tot schelden en intimidatie. Het leidt tot algehele verharding in de samenleving en afscherming van jezelf ten opzichte van anderen. Waarom is er zoveel woede bij mensen die zichzelf anderszins heel redelijke mensen vinden?
We brengen vele uren online door, zowel tijdens het werk als daarbuiten. Mensen besteden veel tijd aan een eenzijdige fixatie op een publiek persoon of fictief personage. Het online scrollen heeft een verdovend effect en gaat ten koste van de tijd voor echte vriendschappen. Jongeren zijn hierdoor bewezen angstiger en eenzamer, maar ook volwassenen zijn gegrepen door algoritmes. Het leidt tot minder empathie en betrokkenheid.
Met de komst van kunstmatige intelligentie (AI) is menselijk contact nog minder nodig. Moeilijke brieven kun je uitbesteden aan AI waardoor de inhoud van je af kan glijden. Het echte leven is minder grijpbaar en staat op afstand. Als nepnieuws veel wordt gedeeld, dan komt de boodschap aan. Dan zijn mensen minder kritisch. Door AI-gegenereerde beelden van mooie mensen zetten de toon. De schoonheidseisen gaan erdoor omhoog en het wordt nog moeilijker om in het echte leven hieraan te voldoen.
02
op zoek naar
verbinding en grip
Ieder zoekt zijn weg in de verharde en bevroren samenleving. De meesten doen dat vanuit een individualistische manier van leven. Daar voelen we ons comfortabel bij. Toch hebben we ook last van die verharding. We proberen goed voor onze fysieke en mentale gezondheid te zorgen. In een oncontroleerbare wereld waarin het niet zeker is dat het jou wel gaat lukken, is dat waar we wel enige grip over kunnen ervaren. Op sociale media zijn veel accounts die in zogenaamde ‘therapietaal’ woorden geven aan onze gevoelens. De aandacht voor gezondheid kan overweldigend zijn en zelfs toxisch. Sommigen werpen bewust het masker van perfectie af en tonen hun onvolmaaktheid als manier om te verbinden.
Het verlangen naar zintuigelijke prikkels is groot. We gaan naar meerdaagse festivals en offline cafés. Kinderen mogen niet meer op hun mobiel in de klas. Interieurs zijn een zinnenprikkelende ervaring geworden. We verlangen naar natuur. We genieten van bloeiende wegbermen en de toename van groen in de stad. Onze haperende planten-, insecten- en vogelkennis ondervangen we met een app.
In onze complexe wereld worden we overspoeld met informatie. Oorzaak, gevolg en samenhang tussen gebeurtenissen zijn lastig te duiden. Geen wonder dat we steeds vaker naar AI grijpen voor antwoorden op onze vragen. Deze technologie geeft niet alleen overzicht, maar opent ook de deur naar eindeloze mogelijkheden. Als we ons maar bewust zijn van de vooroordelen die niet alleen in iedere databank zitten, maar ook in onze vragen.
Het is niet meer vanzelfsprekend dat Nederlanders en zelfs politici in democratie geloven. Een kleine, bonte verzameling aan mensen voelt zich soevereine burger. Los van deze beweging kiest een grotere groep mensen ervoor om zaken zelf te organiseren. Anderen vinden dat de overheid niet alleen de publieke zorg draagt voor de huidige samenleving, maar ook voor toekomstige generaties.
De systeemwereld van beleidsmakers en uitvoeringsorganisaties heeft groepen aan de ongunstige kant van de welvaartskloof in allerlei opzichten benadeeld. Daarom proberen mensen in hun dagelijkse praktijk oplossingen te vinden die wel direct werken. Met al deze inzet trainen we onze inclusiviteitsspier.
03
tijd om te ontdooien
Steeds meer mensen willen loskomen uit het systeem waaraan ze lange tijd hebben meegedaan. De hardheid van de samenleving is hen te veel geworden. Mensen zoeken naar manieren om weer bij hun menselijke kracht te komen. Velen verlangen naar een warmere en zorgzamere samenleving.
Het eerste aangrijpingspunt is aandacht voor elkaar. We hechten meer waarde aan samenkomst, omdat het minder voorkomt en best eng kan zijn. Ontmoetingsplekken of tussenruimten zijn gewaardeerde plekken om spontaan en onbekommerd met elkaar in gesprek te gaan. Het merendeel van de mensen schrijft hun beste ervaring van de afgelopen week toe aan iets in het echte leven, en niet aan digitale ervaringen.
We hoeven onze individualiteit, ons ‘ik’ niet te verliezen om te voelen dat we ook verbonden zijn. Daarin zijn we bijzonder vrijgevig. Tegenover het anti-asielzoekerssentiment staat de enorme betrokkenheid bij de Nacht van de vluchteling. Effectief altruïsme is een kleine maar groeiende internationale stroming van mensen die minstens tien procent van hun inkomen aan goede doelen geven. Steeds vaker brengen bedrijfseigenaren hun bedrijf onder in een beheerstichting die werkt vanuit steward ownership.
Als samenleving zijn we niet louter de ‘homo economicus’ die overal zijn voordeeltjes weet te halen en relaties aangaat omdat hij iets wil van de ander. We zijn ook de ‘homo coöperans’ die ten diepste verbonden is met de ander en met het leven op aarde. ‘Other care’ maakt gelukkiger dan ‘self care’. Onze coöperatieve natuur stuurt ons moeiteloos richting een zorgzame en op samenwerking gebaseerde toekomst.
Wees je ervan bewust dat overal aan ons wordt getrokken door commerciële krachten en clickbait media. Die grijpen ons op onze meest kwetsbare momenten. Met de opkomst van AI wordt de trukendoos nog verder uitgebreid. Alleen, we hoeven ons niet te laten uitbuiten ten bate van adverteerders en polariserende politici. De meeste mensen zijn echt niet zo boos als een klein groepje schreeuwers ons laat geloven. Kom in actie als je ziet dat dingen beter kunnen en wees vriendelijk bij iedere gelegenheid die zich voordoet. Ga naar buiten, kijk naar al dat moois in de wereld en ontdek wat jou te doen staat.
Verwacht geen soepele, altijd zonnige wereld. Ruis en frictie zijn overal. Als we vertragen, dan geeft dat ruimte voor ongeplande indrukken. Levenslust en innerlijk vuur zijn essentieel om aan de slag te gaan in een wereld vol ongemak. Wij, kinderen en volwassenen, hoeven ons niet onterecht te laten geruststellen. Het is niet erg om weerstand te voelen, als we maar in gesprek blijven.
2025 is het jaar van stoppen met afwachten en stoppen met ruwe en kille onverschilligheid. Het is het jaar van doorgaan met aandacht voor anderen en warmte brengen. Door aandacht, vriendelijkheid en warmte weg te geven kunnen we samen meer creëren en bereiken. Je kunt in je eentje niet alle systemen veranderen. Wat ieder van ons wel kan, is bezig zijn met hoopvolle activiteiten, in werk, zorg en vrije tijd. We leiden onze eigen levens, en niemand hoeft ons daarin iets voor te schrijven. Maar ieder mens bezit ook de kracht om te verbinden, met onszelf, met de ander en buiten je bubbel. Door een goede balans tussen eigen leven en samenleven, kan ieder van ons, stapje voor stapje, warmte brengen om onze harde, koude samenleving te ontdooien.
Daarom roepen we 2025 uit tot het jaar van verbindingskracht.
Blijf op de hoogte
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief:
Contact
Voor vragen kunt u contact opnemen met de redenaren:
Of neem per mail contact met ons op:
